เช็ค Internet จากเว็บ: ทำยังไงให้รู้ว่าออกเน็ตได้จริง?

เคยเจอไหมครับ เวลาใช้งานเว็บไซต์แล้วอยู่ดี ๆ ก็โหลดข้อมูลไม่ได้ หรือ API เงียบหายไม่มีการตอบกลับ? หลายครั้งเรามักสงสัยว่า "ตกลงปัญหาอยู่ที่ตัวเรา เซิร์ฟเวอร์ หรือ Internet กันแน่?" วันนี้ผมจะมาเล่าเรื่อง "การตรวจสอบสถานะการเชื่อมต่อ Internet" ให้ฟังแบบง่าย ๆ แต่ละเอียด เพื่อช่วยให้ Developer หรือ SysAdmin สามารถเช็คสถานะได้ชัวร์ ไม่ใช่แค่ "ออนไลน์" แต่ต้อง "ออกเน็ตได้จริง" ด้วย!

ปัญหาเช็ค Internet แบบธรรมดา

หลายคนคงเคยใช้ navigator.onLine บน JavaScript เพื่อเช็คสถานะ Internet ใช่ไหมครับ? ตัวนี้มันทำงานง่าย ๆ แค่คืนค่า true หรือ false ซึ่งบอกว่าเบราว์เซอร์ "มีเครือข่าย" อยู่หรือเปล่า เช่น Wi-Fi เชื่อมต่อแล้ว แต่คำถามคือ:

• เชื่อมต่อแล้วออกเน็ตได้จริงไหม?
• Wi-Fi มีสัญญาณ แต่ Gateway ไม่ออก Internet จะเชื่อถือได้หรือเปล่า?

นี่แหละครับคือข้อจำกัดของ navigator.onLine ที่หลายคนมองข้ามไป และอาจทำให้เกิดการตีความผิด เช่น ระบบของเราบอกว่า "Online" แต่จริง ๆ เข้าเว็บไม่ได้เลย!

"navigator.onLine" แค่เช็คว่า ได้เกาะกับ WiFi หรือ Cellular รึยัง แต่ไม่ได้การันตีว่า WiFi หรือ Cellular ที่เกาะ อยู่ มีเน็ตให้ใช้ และ ออกเน็ตได้

วิธีการทำงานของ navigator.onLine

navigator.onLine เป็นฟีเจอร์ของ JavaScript ที่เบราว์เซอร์ใช้ตรวจสอบสถานะเครือข่าย โดยทำงานร่วมกับ OS (ระบบปฏิบัติการ) และ Network Stack ซึ่งทำให้สามารถรู้ได้ว่า:

• มีการเชื่อมต่อ Wi-Fi, Ethernet, หรือ Mobile Data หรือไม่
• แต่! มันไม่ได้ตรวจสอบว่ามีการเข้าถึง Internet ได้จริงหรือเปล่า

ตัวอย่างง่าย ๆ:

if (navigator.onLine) {
    console.log('You are online');
} else {
    console.log('You are offline');
}

เบื้องหลังมันดูง่ายใช่ไหมครับ? แต่ข้อเสียคือ มันอาจให้ผล "false positive" ได้ เช่น ต่อ Wi-Fi ที่ไม่มี Internet มันยังคงบอกว่า "ออนไลน์" อยู่ดี

แล้วจะทำยังไงให้รู้ว่าออก Internet ได้จริง?

คำตอบคือเราต้อง "ทดสอบการเชื่อมต่อ" จริง ๆ ครับ! วิธีนี้จะช่วยยืนยันได้ว่า Internet ใช้งานได้แน่นอน โดยมีเทคนิคหลัก ๆ ดังนี้:

1. การ Ping ไปที่ External Service

การใช้คำสั่ง fetch หรือ HEAD Request เพื่อ Ping ไปยังเซิร์ฟเวอร์ที่เรารู้ว่ามีความน่าเชื่อถือ เช่น:

• Google: https://www.google.com/generate_204 หรือ https://8.8.8.8
• Cloudflare: https://1.1.1.1
• OpenDNS: https://www.opendns.com/
• Github: https://raw.githubusercontent.com/vijityannapon/health-check/refs/heads/master/health.txt

ตัวอย่าง:

function checkInternetConnection() {
    return fetch('https://raw.githubusercontent.com/vijityannapon/health-check/refs/heads/master/health.txt', { method: 'HEAD' })
        .then(() => true)  // ถ้าสำเร็จ แสดงว่าออก Internet ได้
        .catch(() => false); // ถ้าล้มเหลว แสดงว่าเน็ตมีปัญหา
}

ข้อดีของวิธีนี้:

• ทดสอบ Internet ได้จริง
• ใช้งานง่ายและรวดเร็ว

ข้อเสีย:

• ต้องพึ่งพาเซิร์ฟเวอร์ภายนอก
• ถ้าเซิร์ฟเวอร์ที่เลือก Down ระบบเราก็อาจจะเช็คผิดพลาดได้

ฉนั้นเราจึงควรเลือก Server ที่ได้มาตรฐาน และ แข็งแก่ง ดัง ที่ผมยกตัยวอย่างด้านบน

2. ใช้ Static File หรือ Health Check ของตัวเอง

ถ้าคุณไม่อยากพึ่งพาเซิร์ฟเวอร์ภายนอก คุณสามารถสร้างไฟล์ง่าย ๆ บนเซิร์ฟเวอร์ของตัวเอง เช่น:

• ไฟล์ชื่อ health.txt ที่มีเนื้อหา:
  OK
  
• หรือสร้าง API Endpoint เช่น /health ที่คืนค่า 200 OK เมื่อเซิร์ฟเวอร์ทำงานปกติ

ตัวอย่าง Nginx:

location /health {
    default_type text/plain;
    return 200 "OK";
}

ข้อดี:

• ควบคุมได้เอง 100%
• ไม่ต้องกังวลว่าเซิร์ฟเวอร์ภายนอกจะล่ม

ข้อเสีย:

• ถ้าปัญหาอยู่ที่เซิร์ฟเวอร์ของคุณเอง ไฟล์นี้ก็จะล่มตามไปด้วย!

3. จำกัดการเข้าถึงและรักษาความปลอดภัย

หากคุณใช้ไฟล์หรือ Endpoint สำหรับ Health Check คุณควรระวังเรื่องความปลอดภัย:

1. ตั้ง Permission ไฟล์ให้เฉพาะ Read-Only:
   chmod 444 health.txt
2. จำกัด IP ที่เข้าถึงไฟล์: ตัวอย่าง Nginx:

location /health {
    allow 192.168.1.0/24; # เฉพาะเครือข่ายภายใน
    deny all;
}

3. เพิ่ม Rate Limiting: เพื่อป้องกัน DDoS:

limit_req_zone $binary_remote_addr zone=healthcheck:10m rate=5r/s;
location /health {
    limit_req zone=healthcheck burst=10 nodelay;
}

4. ใช้ CDN หรือบริการฟรี

ถ้าคุณไม่อยากบริหารจัดการเซิร์ฟเวอร์เอง:

• ใช้ CDN เช่น Cloudflare หรือ AWS S3 เก็บไฟล์ health.txt
• หรือใช้บริการที่มีอยู่แล้ว เช่น Google หรือ Cloudflare DNS

เทคนิคเพิ่มเติม: การลดขนาด Header

ไม่ว่าจะใช้วิธีไหน การลดขนาด Header ก็ช่วยให้ระบบของคุณเบาและเร็วขึ้น:

1. ใช้ HTTP Method: HEAD เพื่อส่งคำขอที่มีเฉพาะ Header:

fetch('https://example.com/health.txt', { method: 'HEAD' });

2. ลด Header ที่ไม่จำเป็นจากเซิร์ฟเวอร์: ตัวอย่าง Nginx:

proxy_hide_header X-Powered-By;
proxy_hide_header Server;

สรุป

การเช็คสถานะการเชื่อมต่อ Internet ของเว็บไซต์มีหลากหลายวิธีให้เลือกตามความเหมาะสม:

• ถ้าต้องการง่ายและเร็ว: ใช้ External Service เช่น Google หรือ Cloudflare
• ถ้าต้องการควบคุมเอง: สร้าง Static File หรือ Health Check Endpoint
• อย่าลืมเรื่องความปลอดภัย เช่น การตั้ง Permission และ Rate Limiting

หวังว่าบทความนี้จะช่วยให้ Developer และ SysAdmin ทุกคนมีแนวทางในการตรวจสอบ Internet ของระบบตัวเองได้อย่างมั่นใจนะครับ! 😊